De krapte op de arbeidsmarkt gaat nog wel even aanhouden: in 2025 zijn er ongeveer vier werkenden per gepensioneerde in Nederland, maar dit aantal zal dalen naar ongeveer twee werkenden per gepensioneerde in 2040. Dit heeft effect op de arbeidsmarkt, op ons verdienvermogen als land én op hoe we voor elkaar zorgen. 

Aandacht voor duurzame arbeidsparticipatie 

Het beeld dat de gemiddelde werknemer jong en gezond is, is allang achterhaald. Het aantal mensen dat minimaal één chronische aandoening heeft, stijgt tot 60% in 2040. En dat is vooral zo als mensen ouder worden. Het wordt dus steeds belangrijker hier aandacht voor te hebben. Want het arbeidspotentieel van deze groep is enorm: TNO berekende dat er meer dan 400.000 FTE te winnen valt als werkgevers, overheid en patiëntenorganisaties beter samenwerken. Naast de tools en kennis van patiëntenorganisaties, kunnen op maat gemaakte leefstijlinterventies gericht op het stimuleren van gezondheid op de werkvloer en het verruimen of hervormen van de werkkostenregeling hier bijvoorbeeld aan bijdragen. Wie inzet op duurzame arbeidsparticipatie, vergroot de beroepsbevolking aanzienlijk.

Productiviteit als topprioriteit 

Met minder mensen méér waarde creëren: dat is nodig om ons verdienvermogen en welvaartsniveau op peil te houden. Dat kan door er een topprioriteit van te maken en onder meer te investeren in onderwijs, leven-lang-ontwikkelen en digitale vaardigheden. Werken en leren zullen vaker parallel verlopen – via hybride leeromgevingen, modulaire leerpaden, leerwerkplekken en het erkennen van praktijkervaring. Dit zorgt er ook voor dat mensen zich op latere leeftijd beter kunnen laten bijscholen waardoor zij makkelijk tot hun pensioenleeftijd (of langer) kunnen doorwerken. Ook technologische innovaties maken het mogelijk om met minder mensen, meer waarde te creëren. De overheid kan werkgevers daarin beter faciliteren. Zowel qua financiering, als via sectorbeleid en het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen om technologische innovaties breed toe te passen en kennis te delen. 

Anders werken en zorgen 

De vanzelfsprekendheid dat professionele zorg altijd voorhanden is, staat onder druk. En ook de zogeheten mantelzorgratio – de verhouding tussen het aantal 50- tot 75-jarigen ten opzicht van het aantal 85-plussers – daalt de komende jaren snel: van 14,5 in 2021 naar 5 in 2050. We zullen en kunnen meer voor onszelf en elkaar moeten zorgen. Erkenning is nodig dat mantelzorg van grote waarde is: voor mensen, voor beroepskrachten en voor de samenleving. Waar de waardering voor betaald werken direct duidelijk is, dragen onbetaalde vormen van werk bij aan bijvoorbeeld sociale cohesie, welzijn en een fijne leefomgeving. Maar om overbelasting te voorkomen is het cruciaal dat werk en mantelzorg beter te combineren zijn: met flexibel werken, toegankelijke respijtzorg en meer openheid op de werkvloer over mantelzorgtaken. 

Samen verantwoordelijkheid nemen

De vergrijzing vraagt geen paniek, maar slimme keuzes en gezamenlijke verantwoordelijkheid: werkgevers die werkplekken inrichten op vitaliteit, een overheid die investeert in onderwijs en productiviteit en een samenleving die mantelzorg ziet én ondersteunt. Als we hierop inzetten, kunnen we ook in een ouder wordend Nederland welvarend, veerkrachtig en zorgzaam samenleven. Daarom onderschrijven wij de gezamenlijke visie Houdbare ouderenzorg in een vergrijzende samenleving: een kompas opgesteld door partijen uit bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld voor samenhangende keuzes die werk, zorg en welzijn toekomstbestendig maken.